3.3 Onderhoud kapitaalgoederen

Binnen de assets ten behoeve van het openbaar vervoer worden 4 assetgroepen onderscheiden. Namelijk de traminfrastructuur, het materieel, haltes en gebouwen en de telematicavoorzieningen. In 2023 was het volgende areaal in beheer en onderhoud. Dat staat in de tabellen hieronder.  

Wat hebben we bereikt?
Het openbaar vervoer is van groot belang voor de bereikbaarheid van onze provincie. De belangrijkste assets die wij in het openbaar vervoer hebben, zijn:

• de trambaan met bijbehorende haltes;
• het trammaterieel;
• de remise in Nieuwegein;
• alle telematicavoorzieningen voor het tramsysteem;
• het Operationeel Controle Centrum (OCC) waarvandaan het tram- en busverkeer wordt aangestuurd.

Het beheer en onderhoud van deze assets vindt plaats conform de in 2021 geactualiseerde Nota Kapitaalgoederen Mobiliteit. Voor het tramsysteem geldt de Wet lokaal spoor (Wls) als wettelijk kader. De rolverdeling, activiteiten en te realiseren Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) zijn vastgelegd in de Beheervisie Tramsysteem 2020-2024. Die werd op 24 maart 2020 door GS vastgesteld. Met het beheer en onderhoud is in 2022 invulling gegeven aan de KPI’s met betrekking tot:

• veiligheid;
• de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de infrastructuur en trams;
• kwaliteitsaspecten zoals:
  • de reinheid van haltes en trams;
  • de beschikbaarheid van dynamische reisinformatie op de haltes.

Het uitgevoerde beheer en onderhoud van de assets is risicogestuurd. Dat wil zeggen dat onderhoudsmaatregelen worden bepaald op basis van het zorgvuldig afwegen van prestaties, risico’s en kosten. De onderhoudsstaat van de assets wordt bepaald op basis van meetgegevens en inspecties. Uitgevoerd door eigen personeel en externe deskundigen. Op basis van een risicoanalyse wordt een beheerstrategie bepaald. En worden onderhoudsmaatregelen geprogrammeerd om de prestaties te borgen en de risico’s te beheersen. Naast planmatig onderhoud heeft er correctief onderhoud plaatsgevonden. In het geval van mankementen en storingen. Een snelle opvolging van storingen is van belang. Zo waarborgen we de beschikbaarheid en kwaliteit van het vervoersysteem voor de reizigers.

Kenmerkend voor het tramsysteem is dat het voor het grootste deel relatief nieuw is. In de periode 2020-2021 is het bestaande tracé naar Nieuwegein en IJsselstein grotendeels vernieuwd. En geschikt gemaakt voor de inzet van de nieuwe trams met een lage vloer. Dit na de ingebruikname van het nieuwe tracé naar Utrecht Science Park eind 2019. De grootschalige vernieuwing van het tramsysteem is in 2022 afgerond met de vernieuwing van de halte Nieuwegein Centrum en de koppeling van de beide lijndelen tussen de Jaarbeurszijde en Centrumzijde van het Centraal Station. Nieuwe assets vertonen vaak kinderziektes of nieuwe omstandigheden waar in het beheer rekening mee moet worden gehouden. Er is een programma Nazorg Tramprojecten opgestart. Voor de afronding van de grote tramprojecten, de invulling van de nieuwe projectopgaven voor de optimalisatie en het beheer en onderhoud van de assets.

De volgende aspecten hebben in 2023 bijzondere aandacht gevergd bij het beheer en onderhoud van de assets in het openbaar vervoer:

• De spoorbeveiliging heeft het afgelopen jaar veel aandacht gehad. Vanwege de storingen die het veroorzaakte. Het aantal storingen is drastisch gereduceerd. Dat is te danken aan extra onderhoud en schoonmaak van de rail en assentellers.
• Sinds de introductie van de nieuwe lage vloertrams is er sprake van veel (boog)geluid op het tracé naar Nieuwegein en IJsselstein. Inmiddels zijn er smeerinstallaties op kritische locaties geïnstalleerd. Daardoor is het (boog)geluid beheersbaar.
• In de afgelopen jaren hebben zich enkele verkeersongevallen tussen auto en tramverkeer voorgedaan. In 2023 is bepaald welke maatregelen (afwegingskader) genomen moeten worden. In 2024 zullen de maatregelen die leiden tot het verbeteren van de verkeersveiligheid uitgevoerd worden.
• Om veel beter te kunnen sturen en analyseren van de assets is een nieuwe dataspecialist aangetrokken. Data is essentieel om voorspellend te kunnen zijn in het beheren van de assets.

De marktomstandigheden hebben soms geleid tot vertragingen. Zoals beperkte beschikbaarheid van personele capaciteit en langere levertijden. Voorrang is daarbij gegeven aan het continueren van het vaste onderhoud. Om de kwaliteit en waarde van de assets te behouden. Al het vaste onderhoud heeft op de geplande wijze plaatsgevonden.

 
Wat hebben we gedaan?

Traminfrastructuur

• De infrastructuur voor de trams is op basis van risicogestuurd beheer en onderhoud in stand gehouden. De mobilisatiefase van het contract met de Proces Contract Aannemer is afgerond. Het preventief onderhoud wordt inmiddels vrijwel volledig vanuit ons eigen Onderhoudsmanagementsysteem (SAP) aangestuurd. Er vinden periodiek onafhankelijke inspecties van de infrastructuur plaats.
• Om meer informatiegestuurd te kunnen werken wordt het assetregister en configuratiemanagement stapsgewijs kwalitatief op orde gebracht.
• De restpunten vanuit project vernieuwde railinfrastructuur bij Nieuwegein Centrum zijn vrijwel allemaal afgerond. En de overdracht van project naar de lijnorganisatie is in afrondende fase.
• Alle tramkruisingen binnen de gemeente Nieuwegein zijn beoordeeld op basis van het afwegingskader. De gewenste verbetermaatregelen zijn vastgesteld voor de tramkruisingen in de gemeente Nieuwegein. De eerste tramkruisingen zijn in voorbereiding voor uitvoering en in afstemming met de wegbeheerder.
• Op de Symfonielaan in Nieuwegein zijn overwegbomen gerealiseerd op de tweerichtingsfietspaden.
• Een voorlopige aansluiting is gerealiseerd. Die vervangt de beschadigde voedingskabels van 2 tractiestations in Utrecht. Vooruitlopend daarop waren er noodstroomvoorzieningen operationeel. Tevens is een van de 2 tractiestations, namelijk bij de Paul Krugerbrug, voorzien van nieuwe definitieve voedingskabels. De nieuwe aansluiting voor het tractiestation Vijverlaan wordt in de 1e helft van 2024 uitgevoerd.
• In verband met het booggeluid zijn diverse mitigerende maatregelen getroffen. Er zijn 26 baansmeerinstallaties geïnstalleerd.
• Het slijpen van de tramrails van Jaarbeursplein tot en met de eindpunten Nieuwegein-Zuid en IJsselstein-Zuid is uitgevoerd. Er is vervolgens een pilot gestart voor herstel van de slechte lassen op dit deel van het tramareaal. Dit zal in 2024 een vervolg krijgen.
• In de trambeveiliging zijn diverse modificaties aangebracht. Concreet in de assentellers voor de aansturing van de wissels. Die modificaties zijn ter verhoging van de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de trambeveiliging.
• De spoorstaven op het 24 Oktoberplein zijn vervangen.
• Er is een continu verbetertraject opgestart om ervoor te zorgen dat de “mindset” van TBO een focus krijgt op voorkomen van rituitval. Er zijn in totaal 4 storingen behandeld in 2023. En de 1e resultaten daaruit zijn goed. Het aantal infrastoringen met rituitval gaat omlaag.
• Er is afstemming geweest voor de verplaatsing van enkele onderdelen van de tramkruising Baronieweg in de gemeente IJsselstein. En voorbereidingen zijn hiervoor getroffen. De verplaatsing is ten behoeve van de verbreding van het fietspad voor het project Doorfietsroute IJsselstein.
• Een aantal losstaande infrastructuurprojecten is uitgesteld. Om voorrang te geven aan actualiteiten. Zo wordt de realisatie van extra tramwaarschuwingslichten pas in 2024 gerealiseerd. Net als de vervanging van de overweg van de Spoedeisende hulp van het St. Antoniusziekenhuis.

Trammaterieel

• Uitgangspunt is de vastgestelde levering van trams aan de concessiehouder.
• De 54 CAF lagevloertrams met een lengte van 33 en 41 meter zijn onderhouden. Dat gebeurde volgens het door de leverancier vastgestelde onderhoudsschema. Op de trams van 41 meter zat in 2023 nog garantie. Op de trams van 33 meter is de garantie verlopen. Om dit goed op te vangen hebben we een Support Agreement met CAF afgesloten. Hierdoor zijn we verzekerd van hulp bij storingen tot op engineeringsniveau.
• Storingsanalyses en -herstel hebben plaatsgevonden. Waar mogelijk vinden aanpassingen en bijsturingen in het onderhoud en de bediening plaats. Om storingen zo te voorkomen.
• Het IVU-systeem is verbeterd na de implementatie. We zijn gestart met het optimaliseren van IVU voor de gebruikers. Het IVU-systeem verzorgt de communicatie tussen de tram, de infrastructuur en de verkeersleiding.
• Bij verschillende ongevallen zijn in 2021 en 2022 6 tramstellen beschadigd geraakt. De schade was zo ernstig dat deze door de leverancier in Spanje hersteld moeten worden. Inmiddels zijn 3 trams weer in de dienstregeling opgenomen. In 2023 zijn nog 2 trams gearriveerd op de remise vanuit Spanje. Deze worden momenteel gereedgemaakt door CAF zodat we deze kunnen afnemen. Er is nog 1 tram die in Spanje staat.
• Voor het onderhoud zijn reservematerialen ingekocht. Daarbij wordt een strategische voorraad aangehouden om de continuïteit zo goed mogelijk te garanderen.
• Er is een contract voor de reiniging van het interieur en exterieur van de trams.

Haltes en gebouwen

• Het dagelijks beheer en onderhoud van alle tramhaltes is uitgevoerd.  Net als de bushaltes langs de gecombineerde bus-trambaan in het Science Park. Dit betrof schoonmaak, correctief onderhoud en wintermaatregelen. Op en bij de haltes zijn diverse voorzieningen aanwezig als:
  • in-en uitcheckpalen;
  • kaartverkoopautomaten;
  • DRIS;
  • cameratoezicht;
  • abri’s;
  • bankjes;
  • hekwerken;
  • fietsenstallingen.
• De voorbereidingen zijn gestart voor de kwaliteitsverbetering van de haltes langs het tracé naar Science Park.
• De eindpuntvoorzieningen in Nieuwegein Zuid, IJsselstein Zuid en Breukelen zijn in stand gehouden.
• Het beheer en onderhoud is geïmplementeerd van de nieuwe busstalling Westraven en de extra stalling met oplaadmogelijkheden voor elektrische bussen op het remiseterrein in Nieuwegein.
• De bouw van de Parkeergarage Breukelen is afgerond en zal februari 2024 operationeel worden.
• In oktober 2023 is gestart met de voorbereiding van het project om de perronvloeren van de haltes  Vaartsche Rijn en P+R Science Park te herstellen.

Telematica

• In 2023 zijn de bestaande telematicavoorzieningen in stand gehouden. Zoals:
  • netwerken;
  • hardware;
  • software;
  • camera’s;
  • DRIS;
  • kaartautomaten;
  • het Operationeel Controle Centrum.
• We hebben verbeteringen doorgevoerd in het Datanetwerk. Daarmee hebben we de veiligheid (Cyber Security) vergroot.
• Er hebben periodieke updates en vervangingen plaatsgevonden van switches en andere telematica-onderdelen.
• In samenwerking met Haltes en Gebouwen is een aanbesteding gedaan voor het beheer en onderhoud van ons glasvezel en energienetwerk. Het gaat om ons glasvezel en energienetwerk op de haltes en in alle haltekasten (E- en SK kasten).
• De upgrade van een aantal (secundaire) systemen voor het operationeel controlecentrum is uitgesteld.
• Er zijn diverse wijzigingen doorgevoerd in het DRIS-systeem.

Wat heeft het gekost?

 bedragen x € 1.000

We ontvingen ook een bijdrage van het Rijk voor het beheer en onderhoud van de SUNIJ lijn. Het gaat om een bijdrage van € 6,8 miljoen. De overige baten bestaan vooral uit huuropbrengsten.

Toelichting
Op het vast onderhoud van de assets in het openbaar vervoer is een restant van bijna € 0.2 miljoen. Dat heeft 4 redenen:

• Eind januari 2023 heeft er een grote brand op de busremise P&R Westraven plaatsgevonden. De kosten om de schade te herstellen zijn verantwoord. Over de vergoeding van de verzekering zal in 2024 meer duidelijkheid ontstaan.
• Door de zachte wintermaanden is minder geld uitgegeven aan gladheidpreventie.
• Door de marktomstandigheden (levertijden en personele krapte) is de uitvoering soms vertraagd. Door risicogestuurd beheer is daarbij gekeken naar het onderhoud wat het meeste prioriteit had zodat de veiligheid niet in geding komt.
• Meevaller is de uitbetaling van betaling indirecte kosten per schadezaak.

Op het variabele onderhoud is er een restant van circa € 0,6 miljoen overgehouden. Diverse maatregelen konden tegen lagere kosten uitgevoerd worden, mede doordat deze zijn meegenomen bij de afronding van projecten (‘werk met werk maken’). Of omdat in een enkel geval de urgentie vervallen is.