Vanuit verschillende invalshoeken en verschillende partijen is en wordt actief (door)gewerkt aan maatregelen die leiden tot bescherming, instandhouding of herstel van biotopen (leefgebieden) en habitats van de benoemde icoonsoorten (zie Supplement Biodiversiteit bij de provinciale Natuurvisie 2017). In het bijzonder in de Natura 2000-gebieden. Maar ook in de rest van het NNN en daarbuiten (onder andere weidevogelgebieden). Subsidieregelingen worden waar nodig beter gestroomlijnd en qua openstelling op de praktijk afgestemd. Hieronder wordt kort de voortgang in 2023 weergegeven van de belangrijkste natuurkwaliteitsverbeteringsprojecten. Kwaliteitsverbetering bestaande natuur
De Grebbelinie maakt deel uit van het NNN en vormt een waardevolle ecologische verbindingszone voor verschillende soorten flora en fauna. In 2023 is het grootste deel van de geplande natuurherstelwerkzaamheden uitgevoerd. Daarbij is de kwaliteit verbeterd van de natuur over ongeveer 15 kilometer met een oppervlakte van ongeveer 28 hectare, door onder andere het uitdunnen van bestaande vegetatie. Hiermee is ruimte voor een grotere rijkdom aan soorten en structuren gemaakt. In het voorjaar van 2024 vindt de feestelijke oplevering plaats. Ecologisch bermbeheer
In 2023 hebben wij langs de provinciale wegen, waar de verkeersveiligheid dit toelaat, ecologisch berm-, sloot- en oeverbeheer uitgevoerd. Dit doen we in de geest van de systematiek van Kleurkeur van de Vlinderstichting. Hierbij werken we met maaien en afvoeren en worden de bermen zo min mogelijk gemaaid. Het maaisel wordt afgevoerd om verschraling te bevorderen. Dit verbetert de soortenrijkdom van de flora. De gezamenlijke provincies doen meerjarig onderzoek om te zien of deze vorm van bermbeheer positief uitpakt voor natuurlijke bestrijders van de eikenprocessierups. Voor 2024 werken we aan een lijst met bermen met hoge ecologische potentie. Daarin willen we met ontwikkelingsbeheer een hogere biodiversiteit bereiken.
Wij hebben in 2023 Landschap Erfgoed Utrecht opnieuw opdracht gegeven om veldbijeenkomsten te organiseren voor het Praktijknetwerk bloeiende bermen. Om ecologisch bermbeheer ook langs niet-provinciale wegen te stimuleren. Deelnemende partijen zoals gemeenten, waterschappen, terreinbeheerders, agrariërs en particulieren kunnen hier aan de hand van praktijkvoorbeelden kennis en ervaring met elkaar uitwisselen. Deze bijeenkomsten worden in 2024 gehouden. Project natuurlijke uiterwaarden
De verkenningsfase van dijktraject Jaarsveld-Vreeswijk is in 2023 bijna afgerond. Het onderdeel van de voorbereiding van de planfase heeft vertraging opgelopen vanwege een herijking van de samenwerking met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR). In 2024 wordt de planfase door ons opgepakt in samenwerking met Rijkswaterstaat.
De verkenningsfase van dijktraject Irene sluizen-Culemborgse veer is in 2023 eveneens bijna afgerond. In 2024 wordt het Schetsontwerp afgerond en wordt zo mogelijk gewerkt aan het voorlopig ontwerp.
Bij het dijktraject Wijk bij Duurstede-Amerongen heeft de planvorming vertraging opgelopen. Dat komt doordat de dijkversterking prioriteit had, en er veel financiële discussies met HDSR zijn geweest over wat aan ons kan worden doorberekend.
De planvorming van het dijktraject Salmsteke-Schoonhoven heeft vertraging opgelopen. Eind 2023 is een nieuwe samenwerkingsovereenkomst met HDSR afgesloten voor onze financiële bijdrage.
De planvorming bij het dijktraject Culemborgse veer-Beatrix sluizen is bijna afgerond in 2023. Het voorlopig ontwerp is gereed. In 2024 wordt het definitief ontwerp afgerond. Maatregelen Natura 2000-gebieden
We gaan door met de uitvoering van maatregelen gericht op herstel en instandhouding van de gebieden. Om zo verdere verslechtering van Natura 2000-gebieden zoveel mogelijk te voorkomen.
Van het Rijk hebben we in 2021 een SpUK van € 17,4 miljoen ontvangen. Die is bedoeld voor de uitvoering van de 1e fase Programma Natuur. De middelen zijn bedoeld voor de uitvoering van herstelmaatregelen in stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden in de jaren 2021-2023 (met uitloop tot 2025). In 2023 (en eerder in 2022) hebben de terreineigenaren financiële middelen gekregen voor de uitvoering van de herstelmaatregelen. Natuurorganisaties, waterschappen en een landgoedeigenaar van een Natura 2000-gebied zijn nu aan de slag met de uitvoering. De uitvoering van de maatregelen ligt op schema, hieronder worden de maatregelen beschreven. In 2022 en 2023 zijn voor al onze stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden Natuurdoelanalyses (NDA’s) opgesteld. Om zo te bepalen hoe de instandhoudingsdoelen voor de korte en middellange termijn behaald kunnen worden of behouden kunnen blijven. Bij de natuurdoelanalyses is ook de directe omgeving van de Natura 2000-gebieden in beschouwing genomen. Ook zijn alle maatregelen uit de Natura 2000-beheerplannen en de gebiedsprogramma's van het voormalig Programma Stikstof beoordeeld op hun resultaat. De NDA's maken duidelijk welke aanvullende maatregelen essentieel zijn binnen en buiten de Natura 2000-gebieden. Voor 4 van de door ons opgestelde NDA's hebben we in 2023 al het advies van de Ecologische Autoriteit ontvangen. De Ecologische Autoriteit beoordeelt onafhankelijk of alle beschikbare ecologische kennis en informatie gebruikt is bij het opstellen van de NDA's. Uit het advies voor Binnenveld, Kolland & Overlangbroek, Zouweboezem en Uiterwaarden Lek is gebleken dat verslechtering heeft plaatsgevonden. En dat, aanvullend op het huidige beleid, maatregelen nodig zijn. Het gaat bijvoorbeeld om herstel van hydrologische systemen en uitbreiding/bufferzones rondom Natura 2000-gebieden waar additionele middelen van het Rijk voor nodig zijn. - Binnenveld
In 2023 heeft Staatsbosbeheer de inrichting van de Hellen afgerond. Het betreft de inrichting van 6 hectare NNN gelegen binnen Natura 2000-begrenzing. - Kolland en Overlangbroek
In 2023 zijn de hydrologische maatregelen in Oud-Kolland West afgerond. In Oud-Kolland Oost kon niet tijdig een watervergunning aangevraagd worden. Dat komt door een nog lopende rechtszaak bij HDSR. De uitvoering is hierdoor vertraagd. - Zouweboezem
In 2021 is SKNL-subsidie verleend aan het Zuid-Hollands Landschap voor maatregelen die ook in 2023 zijn uitgevoerd. Het betreft het vergroten van poelen, het baggeren van polder Achthoven en het aanpassen van het beheer van blauwgraslanden.
Om het herstel van de rietlanden te realiseren, worden gesprekken gevoerd met waterschap Rivierenland, Zuid-Hollands Landschap en gemeente Vijfheerenlanden. Een literatuurstudie en het lopende gebiedsproces moet leiden tot een plan van aanpak in 2024 ter bevordering van rietherstel met draagvlak in de omgeving. - Uiterwaarden Lek
In 2023 is door het Zuid-Hollands Landschap verder gewerkt aan het optimaliseren van het beheer van Glanshaver-Vossenstaart hooiland. Daarvoor is in 2021 SKNL subsidie verleend. - Neder-Rijn
De natuurinrichting van het project Elster Buitenwaarden is in 2023, op enkele kleine restpunten na, afgerond. In 2019 was de uitvoering gestart. Maar die kwam na een half jaar stil te liggen in verband met PFAS. Het betreft 132 hectare gelegen binnen de Natura 2000-begrenzing (waarvan 123 hectare nieuwe natuur en 9 hectare kwaliteitsverbetering). Gebiedsgerichte aanpak Stikstof en NPLG
In 2021 is de Wet stikstofreductie en natuurverbetering (Wsn) in werking getreden. In de Wsn zijn de omgevingswaarden vastgelegd. Die bepalen in welk tempo de stikstofdepositie in Nederland moet afnemen. Provincies hebben een inspanningsverplichting om zoveel mogelijk bij te dragen aan de realisatie van de omgevingswaarden.
In 2022 is de Startnotitie NPLG verschenen. In het NPLG staan 5 opgaven centraal (water en bodem, natuur, klimaat, stikstof en landbouw). De stikstofopgave is onderdeel geworden van een bredere set aan opgaven. Die zoveel mogelijk integraal worden opgepakt. Deze opgaven zijn kaderstellend voor het op te stellen Utrechtse Programma Landelijk Gebied (UPLG). Dat is begin juli 2023 bij het Rijk aangeleverd. Aangevuld met 6 maatregelpakketten. Een 1e appreciatie op ons UPLG hebben we ontvangen. Inmiddels heeft ook een aantal kennisinstituten hun bevindingen gepresenteerd. Zoals het rapport van Wageningen Economic Research (WEcR) over de maatregelpaketten. De verwachting is dat we begin 2024 de totale analyse van WEcR ontvangen. Evenals de beoordeling van de Ecologische Autoriteit van al onze NDA’s en de bevindingen van de kennisinstituten (Planbureau en dergelijke) met betrekking tot het UPLG.
In 9 deelgebieden, die samen provinciaal dekkend zijn, worden de opgaven en vraagstukken benoemd die voortvloeien uit de verschillende (rijks)opgaven. Die worden in een integrale aanpak samen met de gebiedspartijen uitgewerkt in gebiedsagenda’s. De voortgang in het opstellen is bemoeilijkt. Dat komt door voortdurende onduidelijkheid over een deel van de rijksmiddelen. En door het ontbreken van een perspectief voor de agrarische sector. Wij brachten dit meermaals onder de aandacht bij het Rijk. Ook samen met het Interprovinciaal Overleg (IPO). Dit heeft ook invloed gehad op de bereidheid van de agrarische sector om te participeren in de gezamenlijke aanpak. Op lokaal niveau zijn wel diverse gesprekken gevoerd met uiteenlopende stakeholders (ook individuele of lokale samenwerkingsverbanden van agrariërs). En worden lokale en regionale initiatieven gefaciliteerd.
Op 4 juli 2023 is de Utrechts depositiebank door GS vastgesteld. Diverse instrumenten zijn in ontwikkeling. Bijvoorbeeld de beleidsregels voor extern salderen en een beleidskader voor toedeling van stikstofruimte uit de Utrechtse depositiebank aan de verschillende opgaven. In IPO-verband is ook de aansluiting gemaakt met de landelijke instrumenten. De verplaatsingsregeling is vastgesteld. Het grondstrategieplan, waar het vrijspelen van stikstofruimte voor de depositiebank een onderdeel van is, is in ontwikkeling. Dit wordt naar verwachting in 2024 vastgesteld. Medio 2024 zal ook het beleidskader strategisch grondbeleid gereed zijn.
De provincie heeft 6 natuurdoelanalyses laten opstellen als onderdeel van het UPLG. Die staan onder het kopje ‘Maatregelen Natura 2000-gebieden’. | 
